Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών διερεύνησε τη σχέση του εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με το άγχος, την κατάθλιψη και την υπνηλία. Επιπλέον, μετρήθηκε το επίπεδο του εθισμού τόσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και στο TikTok σύμφωνα με το φύλο και την ηλικιακή ομάδα με τα ευρήματα να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά για τις γυναίκες και την Generation Z.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Πέτρο Γαλάνη, την Καθηγήτρια Ευμορφία Κούκια, την Επίκουρη Καθηγήτρια Πολυξένη Μαγγούλια, τον Επίκουρο Καθηγητή Ιωάννη Μωύσογλου, τον Επίκουρο Καθηγητή Παρίση Γάλλο και τις υποψήφιες Διδάκτορες Αγλαΐα Κατσιρούμπα και Ζωή Κατσιρούμπα. Το άρθρο της μελέτης με τίτλο “A link between problematic social media use and mental health in Greece: Sex and generation differences” έχει δημοσιευθεί στο έγκριτο περιοδικό “AIMS Public Health” (impact factor = 2,7).
Πιο συγκεκριμένα, το εργαστήριο Κλινικής Επιδημιολογίας του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ πραγματοποίησε μια μελέτη με 1033 χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Χρησιμοποιήθηκε η Ελληνική έκδοση της κλίμακας Bergen Social Media Addiction Scale για τη μέτρηση του εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Bergen Social Media Addiction Scale περιλαμβάνει 6 ερωτήσεις και για να απαντηθούν χρειάζεται μόνο ένα λεπτό. Η Ελληνική έκδοση της κλίμακας Bergen Social Media Addiction Scale είναι ελεύθερη προς χρήση στον σύνδεσμο https://chesme.limesurvey.net/465919?lang=en&newtest=Y. Κάθε χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να συμπληρώσει την Bergen Social Media Addiction Scale και να διαπιστώσει το επίπεδο του εθισμού του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα TikTok Addiction Scale με σκοπό τη μέτρηση του εθισμού στο TikTok. Η κλίμακα αυτή αποτελεί το πρώτο εργαλείο διεθνώς που μετρά τον εθισμό στο TikTok και δημιουργήθηκε πρόσφατα. Η TikTok Addiction Scale περιλαμβάνει 6 ερωτήσεις και για να απαντηθούν χρειάζεται μόνο ένα λεπτό. Η Ελληνική έκδοση της κλίμακας για τη μέτρηση του εθισμού στο TikTok (TikTok Addiction Scale) είναι ελεύθερη προς χρήση στον σύνδεσμο https://chesme.limesurvey.net/461695?lang=el&newtest=Y. Κάθε χρήστης του TikTok μπορεί να συμπληρώσει την κλίμακα και να διαπιστώσει το επίπεδο του εθισμού του στο TikTok.
Στην παρούσα μελέτη, η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν 31,1 έτη με το 17,8% να ανήκει στην Generation X (έτος γεννήσεως μεταξύ 1965-1980), το 28,6% να ανήκει στους millennials (έτος γεννήσεως μεταξύ 1981-1996) και το 53,6% να ανήκει στην Generation Z (έτος γεννήσεως μεταξύ 1997-2012).
Το 40,4% των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη μελέτη μας ανήκε στην ομάδα υψηλού κινδύνου εμφάνισης εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα τα άτομα μικρότερης ηλικίας εμφάνισαν υψηλότερα επίπεδα εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό του εθισμού στην Generation Z ήταν 56,3%, ενώ στους millennials ήταν 29,2% και στην Generation X ήταν 10,3%. Ο μέσος χρόνος χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ήταν 3,38 ώρες καθημερινά για όλους τους συμμετέχοντες, με την Generation Z να το χρησιμοποιεί πολύ περισσότερο (4 ώρες) σε σχέση με τους millennials (2,9 ώρες) και την Generation X (2,1 ώρες). Επίσης, το ποσοστό του εθισμού στις γυναίκες ήταν 41,3%, ενώ στους άνδρες ήταν 37,4%.
Το 33,3% των χρηστών του TikTok στη μελέτη μας ανήκε στην ομάδα υψηλού κινδύνου εμφάνισης εθισμού στο TikTok. Μάλιστα τα άτομα μικρότερης ηλικίας εμφάνισαν υψηλότερα επίπεδα εθισμού στο TikTok. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό του εθισμού στην Generation Z ήταν 49,3%, ενώ στους millennials ήταν 20% και στην Generation X ήταν 6,5%. Επίσης, το ποσοστό του εθισμού στις γυναίκες ήταν 34,4%, ενώ στους άνδρες ήταν 29,9%. Ο μέσος χρόνος χρήσης του TikTok ήταν 1,8 ώρες καθημερινά με την Generation Z να το χρησιμοποιεί πολύ περισσότερο (2,4 ώρες) σε σχέση με τους millennials (1,3 ώρες) και την Generation X (0,8 ώρες).
Επιπλέον, το επίπεδο της υπνηλίας ήταν πολύ υψηλότερο στη Generation Z (μέση βαθμολογία στην κλίμακα υπνηλίας = 5,1) σε σχέση με τους millennials (μέση βαθμολογία στην κλίμακα υπνηλίας = 3,5) και την Generation X (μέση βαθμολογία στην κλίμακα υπνηλίας = 2,1).
Επιπλέον, διαπιστώσαμε ότι η προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχετίζεται με το άγχος, την κατάθλιψη και την υπνηλία με τα άτομα που έχουν υψηλότερα επίπεδα εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να βιώνουν ταυτόχρονα και υψηλότερα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και υπνηλίας. Μάλιστα, βρήκαμε πιο ισχυρή σχέση μεταξύ της προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της κατάθλιψης στη Generation Z και τους millennials.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 35% των συμμετεχόντων είχε συμπτωματολογία έντονου άγχους, με το ποσοστό αυτό να είναι πολύ μεγαλύτερο στην Generation Z (46,8%) σε σχέση με τους millennials (28,5%) και την Generation Z (10,3%). Αντίστοιχα, το 24,9% των συμμετεχόντων είχε συμπτωματολογία κατάθλιψης, με το ποσοστό αυτό να είναι πολύ μεγαλύτερο στην Generation Z (31,2%) σε σχέση με τους millennials (22,7%) και την Generation Z (9,2%).
Το 53,7% των εθισμένων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν και συμπτωματολογία έντονου άγχους, ενώ μόνο το 22,4% των μη εθισμένων είχαν συμπτωματολογία έντονου άγχους. Επίσης, το 37,4% των εθισμένων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν και συμπτωματολογία κατάθλιψης, ενώ μόνο το 16,4% των μη εθισμένων είχαν συμπτωματολογία κατάθλιψης.
Το 57,6% των εθισμένων στο TikTok είχαν και συμπτωματολογία έντονου άγχους, ενώ μόνο το 23,8% των μη εθισμένων είχαν συμπτωματολογία έντονου άγχους. Επίσης, το 43% των εθισμένων στο TikTok είχαν και συμπτωματολογία κατάθλιψης, ενώ μόνο το 15,8% των μη εθισμένων είχαν συμπτωματολογία κατάθλιψης.
Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης αναφορικά με το επίπεδο του εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο TikTok γενικότερα είναι εξαιρετικά ανησυχητικά. Επιπλέον, η αρνητική επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο άγχος, την κατάθλιψη και την υπνηλία είναι ξεκάθαρη ιδιαίτερα μάλιστα στις νεαρότερες ηλικίες και τις γυναίκες. Καθώς, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιδιαίτερα το TikTok συνεχίζουν να αναπτύσσονται με γοργό ρυθμό και να χρησιμοποιούνται από ολοένα και περισσότερους είναι καθοριστικής σημασίας η συνετή τους χρήση με ψυχαγωγικό τρόπο από μικρές ηλικίες, έτσι ώστε να αποφευχθούν προβληματικές συμπεριφορές ή ακόμη και εθιστικές συμπεριφορές.
