*Γράφει ο Π..Κ. Ιωακειμίδης, Ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ, πρώην πρεσβευτής, σύμβουλος ΥΠΕΞ και μέλος του ΕΛΙΑΜΕΠ
Η επανεκλογή του Ντόλναντ Τραμπ ως 47ου προέδρου των ΗΠΑ, παρά το βεβαρημένο παρελθόν του (δικαστικές καταδίκες, καθαιρέσεις, impeachment κ.λπ.), έχει προκαλέσει πληθώρα ερμηνευτικών αναλύσεων. Γιατί όμως επανεξελέγη ο συγκεκριμένος υποψήφιος ο οποίος στερείται οποιασδήποτε ισχυρής ηθικής πυξίδας συμπεριφοράς; Πρώτα απ’ όλα, η εκλογή Τραμπ δεν συνιστά έκφραση δημοκρατίας.
Είναι ήττα, απόρριψη της φιλελεύθερης δημοκρατίας (F. Fukuyama) και θρίαμβος του τοξικού λαϊκισμού/δημαγωγίας. Η Αμερική υπνοβατεί προς τον αυταρχισμό (αν όχι νεο-φασισμό). Ο Πλάτων για μία ακόμη φορά δικαιώνεται. Ο ανεύθυνος δημαγωγός/λαϊκιστής που υπόσχεται στους αδύνατους θαύματα, λαγούς με πετραχήλια ενώ υπηρετεί τους ισχυρούς κερδίζει. Και «έτσι πεθαίνουν οι δημοκρατίες» (Levitsky, Ziblatt). Με κρότο και λυγμό μαζί.
Οι κοινωνιολογικές ερμηνείες της εκλογικής συμπεριφοράς έχουν τη σημασία τους, αλλά δεν πιάνουν την ουσία. «Το κακό βρίσκεται μέσα μας». Η Χάνα Αρεντ ερμηνεύει το φαινόμενο και λιγότερο ο Μαρξ ή ο Βέμπερ.
Ο Ντ. Τραμπ με άλλα λόγια εξελέγη όχι γιατί εστίασε τόσο στην κοινωνική ατζέντα (ακρίβεια, καταπολέμηση φτώχειας, ανισοτήτων, μετανάστευση) ή στη λεγόμενη woke culture (κουλτούρα της αφύπνισης) όσο σε άλλους δύο κύριους παράγοντες.
Πρώτον, στη «νοσταλγία της μεγαλοσύνης». Η κύρια υπόσχεση Τραμπ ήταν το «Make America Great Again» (MAGA). Καθώς η «μεγαλοσύνη» (ηγεμονία) των ΗΠΑ απειλείται σήμερα κυρίως από την Κίνα. Και κάθε νυν ή πρώην αυτοκρατορία (ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Τουρκία) νοσταλγεί ή θέλει να συντηρήσει το αυτοκρατορικό status. Για τον σκοπό αυτόν μπορεί να καταφεύγει σε πολέμους (Ρωσία), έξοδο από την ΕΕ (Βρετανία) ή να κατατρύχεται από το «σύνδρομο της μεγαλοσύνης» και ακολουθεί οποιονδήποτε δημαγωγό υπόσχεται τη μεγαλοσύνη αυτή.
Επομένως οι κοινωνικοί λόγοι και η κουλτούρα της αφύπνισης δημιούργησαν το ευνοϊκό εκλογικό περιβάλλον, αλλά η επικράτηση του «συνδρόμου της μεγαλοσύνης» είναι ο ένας και καθοριστικός παράγων.
Σε ό,τι αφορά την κοιλτούρα της αφύπνισης, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι το woke κίνημα. Είναι κατά βάση ένα προοδευτικό κίνημα που έχει όμως προχωρήσει σε ορισμένες υπερβολές.
Ο δεύτερος λόγος για την επανεκλογή Τραμπ συνδέεται με την κρίση του φεντεραλισμού στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ στρέφεται εναντίον της κεντρικής εξουσίας στην Ουάσιγκτον – την οποία θεωρεί διεφθαρμένη – και θέλει να μεταφέρει ευρύτερες εξουσίες στις Πολιτείες (States).
Θεωρεί τις τελευταίες ως «εγγύηση δημοκρατίας και υγιούς πολιτικής συμπεριφοράς». Στη λογική αυτή στοχεύει μεταξύ άλλων στην αφαίρεση όλων των εκπαιδευτικών αρμοδιοτήτων από την κεντρική κυβέρνηση με κατάργηση του ομοσπονδιακού υπουργείου Παιδείας και μεταφορά των αρμοδιοτήτων στις Πολιτείες, στις συντηρητικότερες δηλαδή δομές διακυβέρνησης.
Επικίνδυνο…
Η συνεδρία έληξε για λόγους ασφάλειας.